کیفیت تصویر ۲- عمق رنگ

عمق رنگ (Bit Depth و Color Depth)
در طبیعت با رنگ های بسیار متنوع، با غلظت ها و روشنی های مختلف مواجهیم. حال آنکه ابزارهای دیجیتال تنها قادر به ثبت و نمایش برخی از آنها هستند. عمق رنگ که با واحد Bit نمایش داده می شود، نشانگر تعداد رنگ های ممکن است که یک پیکسل می تواند داشته باشد یا به عبارت دیگر، تعداد رنگ هایی که برای ثبت یا ارائه عکس، در اختیار است. طبیعی است که هر چه قابلیت ابزارهای دیجیتال ما در ثبت رنگ های مختلف بیشتر باشد (عمق رنگ بیشتر)، عکس از دقت بیشتری برخوردار بوده و رنگ ها به واقعیت نزدیک ترند.

منبع عکس

عکس سمت چپ ۲۴Bit و عکس سمت راست ۸Bit است.

از آنجا که امروزه، تجهیزات دیجیتال قابلیت ثبت، بازسازی و کار با تعداد بسیار زیادی از رنگ ها را دارند، جهت سهولت در درک و مقایسه تعداد رنگ های در دسترس، عمق رنگ با توانی از دو مشخص می شود به این معنی که تعداد رنگ های در دسترس برابر است با دو به توان عدد عمق رنگ. مثلا اگر یک دوربین عکاسی قابلیت ثبت عکس با عمق رنگ ۲۴Bit را داشته باشد، تعداد رنگ های در دسترس برابر با ۲ به توان ۲۴ خواهد بود که مساوی است با حدود ۱۶ میلیون رنگ.

در هنگام تحلیل عمق رنگ، توجه به واحد بسیار ضروری است زیرا گاهی برای نشان دادن عمق رنگ، به شکل های مختلفی از واحد Bit استفاده می شود مانند B/C و BPC و BPP و... .

وقتی در نمایش عمق رنگ از واحد Bit یا BPP (بیت بر پیکسل یا Bit Per Pixel) استفاده می شود، عمق رنگ کل تصویر نشان داده می شود. اما زمانی که از واحد B/C و BPC یا (بیت بر کانال رنگی یا Bit/Channel) استفاده می شود، عمق رنگ در هر کانال رنگی نشان داده می شود. بنابراین زمانی که از واحد B/C و BPC برای نمایش عمق رنگ استفاده می کنیم، برای دانستن عمق رنگ کل عکس باید تعداد کانال های رنگی یک عکس را بدانیم.

کانال رنگی در ارتباط مستقیم با مدل رنگی آن تصویر است. برخی از مدل های رایج رنگی عبارتند از مدل RGB، مدل CMYK و مدل تک رنگ یا Monochrome.

مدل RGB یا Red, Green, Blue (سبز، قرمز، آبی)
در این مدل که به سیستم افزایشی معروف است، با سه طیف رنگی نور یا کانال رنگی مواجهیم. به این سه طیف، طیف های اصلی یا رنگ های اصلی (Primary Colors) گفته می شود. در این مدل، تمام طیف های رنگی از ترکیب مقادیر مختلف این سه طیف رنگ اصلی (قرمز، سبز، آبی) بوجود می آیند و ترکیب هم اندازه این سه طیف اصلی، سفید خواهد بود. بیشتر تجهیزات دیجیتال که از نور برای ثبت عکس استفاده می کنند مانند دوربین ها و اسکنرها از این مدل استفاده می کنند.

مدل رنگی افزایشی RGB (منبع)

مدل CMYK یا Cyan, Magenta, Yellow, Black (فیروزه ای، ارغوانی، زرد، سیاه)
در این مدل که به سیستم کاهشی معروف است، رنگ های اصلی یا کانال های رنگی عبارتند از فیروزه ای، ارغوانی، زرد و سیاه. در این مدل، ترکیب هم اندازه شیمیایی (نه طیف نور) سه رنگ فیروزه ای، ارغوانی و زرد با هم رنگ خاکستری تیره متمایل به قهوای خواهد شد. برای همین رنگ سیاه، جداگانه به این سیستم اضافه شده است.

با توجه به شیمیایی بودن رنگ ها، این مدل قادر به بازسازی تعداد بسیار کمتری از رنگ ها نسبت به مدل RGB است. این مدل معمولا در وسایل چاپ مورد استفاده قرار می گیرد که برای چاپ از جوهر (رنگ های شیمیایی) استفاده می کنند، مانند اغلب پرینترهای خانگی یا چاپ افست (Offset Printing). برخی از چاپگرها تصویر RGB دریافت می کنند تا با توجه به تنظیمات داخلی خود، تصویر را به مدل CMYK تبدیل کنند. 

مدل تک رنگ (Monochrome)
در این مدل، طیف های متفاوت یک رنگ تشکیل شده است و در واقع تنها یک رنگ در عکس موجود است. حال این رنگ می تواند سیاه باشد (مانند عکس های سیاه و سفید) یا هر رنگ دیگر.

تصویر منوکروم سبز

با توجه به تفاوت هایی که مدل های مختلف رنگی با هم دارند، این نکته ضروری است که عکاسان و ادیتورها، در مراحل تولید، ادیت و ارائه عکس، متناسب با کاربرد تصویر، این تفاوت ها را در نظر داشته باشند.

مثلا اگر قرار است عکسی در نهایت توسط پرینتر خانگی یا چاپ افست چاپ شود، از ابتدا تنظیمات روی عکس با مدل CMYK انجام شود و یا عکس به مدل CMYK تبدیل شود، زیرا اگر ویرایش مثلا روی عکسی با مدل RGB انجام شود و در زمان چاپ بخواهیم به مدل CMYK تبدیل کنیم، ویژگی های رنگی در عکس تغییر خواهد کرد.

بنابر آنچه تاکنون گفته شد، اگر از واحد B/C استفاده شود، عمق رنگ کل عکس  به تعداد کانال های آن عکس یا تصویر بستگی دارد، مثلا اگر عمق رنگ یک فایل عکس برابر ۸B/C باشد:

• عمق رنگی که عکس RGB می تواند داشته باشد، برابر با ۲۴Bit خواهد بود. (۲۴^۲=۸^۲*۸^۲*۸^۲) و عکس ما می تواند بیش از ۱۶ میلیون طیف رنگی (۲ به توان ۲۴) را در خود جای دهد. این امر نشان می دهد که در یک عکس RGB، عمق رنگی ۲۴BPP با عمق رنگ ۸Bit/C یکی است و تنها واحد آن متفاوت است.
• عمق رنگ یک عکس مونوکروم تنها ۸Bit خواهد بود، زیرا فقط یک کانال رنگی در آن موجود است و در نتیجه تعداد رنگ های ممکن برابر ۲۵۶ (۲ به توان ۸) خواهد بود.