فیلترها

فیلترها تجهیزاتی هستند که معمولا در بخش های اپتیکی عکاسی (مانند ابتدا یا انتهای لنز) نصب شده و طیف وسیعی از امکانات و جلوه های هنری و فنی را در اختیار عکاس قرار می دهند. برخی از فیلترها از میزان نور ورودی نمی کاهند در حالی که برخی دیگر باعث کاهش میزان نور ورودی به دوربین می شوند.

تعدادی از فیلترها به دلیل نقش مهمی که در عکاسی ایفا می کنند بسیار رایج هستند. در این بخش به نمونه هایی از این فیلترها اشاره می شود.

منبع

فیلتر فرابنفش (Ultra Violet یا UV)
این فیلتر رایج ترین فیلتر در عکاسی است. وظیفه اصلی این فیلتر از بین بردن اثر اشعه فرابنفش است. اگرچه این اشعه نامرئی است اما فیلم و سنسور عکاسی را تحت تاثیر قرار داده و باعث مات شدگی عکس می شود. این فیلتر نور مرئی را به طور کامل عبور داده و اشعه ماورای بنفش را جذب می کند. فیلتر UV تقریبا همیشه قابل استفاده است. بنابراین بسیاری از عکاسان همیشه این فیلتر را روی لنزهایشان  نگاه می دارند.

از محاسن دیگر فیلتر UV محافظت لنز است. این فیلترها نسبتا ارزان و قابل تعویض هستند. از آنجا که فیلتر UV روی لنز نصب می شود در شرایط خطرناک برای لنز (بادهای شنی، قرار گرفتن در معرض خراش و ضربه و...) ممکن است از آسیب مستقیم به لنز جلوگیری کنند.

 فیلتر کلوز آپ

فیلترهای کلوز آپ، عدسی هایی هستند که در جلوی لنز نصب می شوند و باعث افزایش بزرگنمایی تصویر می شوند. از آنجا که از عدسی در این نوع فیلترها استفاده می شود، گاهی لنز کلوز آپ هم نامیده می شوند.

علیرغم اینکه این فیلترها در تصویر پراش ایجاد کرده و با افت شارپنس همراه هستند، انواعی از آنها ارائه شده که تصاویری بسیار عالی ایجاد می کنند.

منبع

فیلتر Neutral Density یا ND
وظیفه اصلی این فیلترها کاهش میزان نور ورودی به دوربین است تا به عکاس این امکان را بدهد تا از دیافراگم های بازتر یا سرعت های پایین تر استفاده کند. اما باید توجه داشت که این فیلترها، باعث هیچ گونه تغییر رنگی نمی شوند.

معمولا این فیلترها با حروف ND و یک عدد جلوی نامشان مشخص می شوند. عدد مقابل حرف نشانه کسری از میزان نور است که توسط این فیلترها کاهش میابد. مثلا ND 2 به این معنی است که نور ورودی نصف (یک دوم) شده و یک استاپ افت نور را ایجاد می کند و ND 4 نور ورودی را یک چهارم کرده و ۲ استاپ افت نور ایجاد می کند.

می توان فیلترهای ND با قدرت های مختلف خریداری کرد و در صورت نیاز با نصب چند تا از آنها به میزان افت نور مورد نیاز دست پیدا کرد.

قدرت کاهندگی نور در فیلترهای ND ممکن است به صورت یکنواخت در کل فیلتر باشد یا محدود به بخشی از این فیلتر باشد. به نوعی از این فیلترها که قدرت کاهندگی آن به تدریج از بخشی به بخش دیگر کاهش میابد، فیلتر Graduated ND گفته می شود. استفاده از این نوع فیلتر به ویژه برای زمانی مفید است که نور بخشی از تصویر نسبت به بخش های دیگر تفاوت عمده ای دارد و عکاس تمایل دارد که جزئیات را در همه کادر ثبت کند، زیرا می دانیم که اگر تفاوت نورسنجی در بخش های یک تصویر بیش از ۲ استاپ باشد، امکان ثبت همه جزئیات بسیار دشوار خواهد بود.

فیلتر پولاریزر (Polarizer Filter)

این فیلترها هم در عکاسی سیاه و سفید و هم رنگی کاربرد دارند. این گونه از فیلترها با حذف نور قطبیده شده (معمولا حاصل از انعکاس ها و بخشی از نور تابیده شده از آسمان)، سه کاربرد عمده در عکاسی دارند:

- حذف انعکاس حاصل از سطوح بازتاب دهنده (غیر فلزی) مانند سطح آب و شیشه. این امر باعث می شود عکاس با تقلیل انعکاس حاصل از این سطوح، قادر به دیدن اشیاء در پشت آنها باشد.

بعد از استفاده از فیلتر                                             بدون فیلتر

بدون فیلتر                                                 با فیلتر
منبع

- تیره تر کردن آسمان. از آنجا که بخشی از نور تابیده شده از آسمان نور پولاریزه است، با استفاده از این فیلتر و حذف این نوع پرتوها می توان آسمان تیره تری داشت.

حداکثر این تاثیر در زمانی است که راستای لنز عمود بر راستای تابش خورشید نسبت به عکاس باشد.

با فیلتر                                                                   بدون فیلتر

- افزایش اشباع رنگ (Saturation). استفاده از این فیلترها در عکس های رنگی می تواند باعث افزایش غلظت یا اشباع رنگی شود.

بدون فیلتر                                                                      با فیلتر

رایج ترین نوع فیلتر پولاریزر شامل دو فیلتر حلقوی بر روی هم است که عکاس با چرخاندن فیلتر رویی می تواند میزان تاثیر این فیلتر را تنظیم کند.

در مورد فیلترهای پولاریزه باید به نکاتی چند توجه داشت از جمله:

- عدم مرغوبیت فیلترها از تاثیر آن می کاهد.

- این فیلترها ۱.۵-۲ استاپ افت نور ایجاد می کنند.

- در لنزهایی با فاصله کانونی کمتر از ۲۴mm ممکن است پدیده Vignette (تیرگی در گوشه های تصویر) اتفاق بیفتد.

- مساله مهم دیگر، این است که حلقه خارجی این نوع فیلترها فاقد رِزوه و امکان نصب فیلتری دیگر روی آن است. حال اگر در یک لنز خیلی واید فیلترهایی قبل از این فیلتر نصب شده باشد، ممکن است باعث از دست رفتن گوشه های تصویر (تونل دید) شود. بنابراین معمولا در لنزهای خیلی واید در صورت استفاده از فیلتر پولاریزه نمی توان از فیلترهای دیگر استفاده کرد.

فیلترهای بهبود کنتراست (Contrast Enhancement)
این فیلترها به خصوص در عکاسی سیاه و سفید مورد استفاده قرار می گیرند و باعث تغییر کنتراست می شوند. مثلا فیلتر قرمز با جذب رنگ مکمل خود (فیروزه ای) باعث تیره تر شدن آسمان می شود.

همچنین از آنجا که در عکاسی سیاه و سفید طیف خاکستری حاصل از بعضی از رنگ های مختلف بسیار مشابه است، جهت روشن تر کردن خاکستری حاصل از یک رنگ از فیلتر با همان رنگ یا برای تیره تر کردن آن از فیلتری با رنگ مکمل استفاده می شود.

مثلا اگر یک گل به رنگ قرمز با برگ های سبز موضوع عکاسی باشد، در عکس سیاه و سفید، هم گل و هم برگ با طیف خاکستری مشابهی دیده می شوند. لذا استفاده از فیلتر رنگ قرمز با عبور دادن قرمز و جذب نسبی بقیه طیف ها باعث روشن تر به نظر رسیدن گل نسبت به برگ می شود.

در عکس زیر استفاده از فیلتر قرمز با جذب نور فیروزه ای آسمان (رنگ مکمل قرمز) باعث تیره تر شدن آسمان و در نتیجه افزایش کنتراست تصویر شده است.

منبع

                بدون فیلتر                                                             با فیلتر
منبع

فیلترهای اصلاح رنگ (Color Correction)
این فیلترها بیشتر برای ایجاد تراز سفیدی مورد استفاده قرار می گیرند. همانگونه که در بخش تراز سفیدی (White Balance) اشاره شده، اگر نور سفید نباشد رنگ نور در رنگ تصویر تاثیر می گذارد و استفاده از فیلترهای اصلاح رنگ معمولا جهت خنثی کردن این آثار است. به طور معمول، این فیلترها با اعداد و حروف مشخص می شوند (مانند 80A و 85B) و خواص آنها بسته به کارخانه سازنده، با تغییر نام آنها تغییر می کند. بنابراین جهت استفاده مفید از این فیلترها باید به دستورالعمل های سازنده آن مراجعه کرد.

منبع

تصویر سمت راست با استفاده از فیلتر 80A گرفته شده است.

فیلتر Sky Light
در ساعات اولیه صبح ممکن است نور طیفی آبی در سطح تصویر ایجاد کند. این فیلتر جهت خنثی کردن این طیف و نتیجتا گرم کردن تُنهای تصویر، مورد استفاده قرار می گیرد. این فیلتر ته مایه ای از رنگ صورتی دارد.

با فیلتر                                                                           بدون فیلتر (طیف آبی، افق را تا حدی بنفش کرده است)
منبع