آموزش نرم افزار Edius - تدوين با EDIUS (قسمت دوم)

تدوين با EDIUS (قسمت دوم) 

مقدمه
بدون ترديد يکي از بخش‌هاي مهم و تاثيرگذار در برنامه‌هاي تدوين، بخش افکت‌ها و ترانزيشن‌هاي آن است. تدوينگران معمولا اهميت ويژه‌اي به افکت‌ها و ترانزيشن‌هاي برنامه مي‌دهند و ترجيح مي‌دهند از برنامه‌هايي استفاده کنند که شامل طيف گسترده‌تري از افکت‌هاي ويديويي باشند اين مورد حتي براي آن دسته از تدوينگران که مسلط به برنامه‌هاي Compositing مي‌باشند نيز مهم است به دليل اينکه اجراي يک پروژه در برنامه‌هاي متعدد، زمانبر و پردردسر است و نباز به مهارت بالا دارد.
افکت‌هاي Edius گرچه در مقايسه با پريمير کم تعدادتر مي‌باشند ولي بسيار قدرتمند و کارآمد هستند و بطور تحسين برانگيزي از قابليت‌هاي Real time ، کليدفريم پذيري و ترکيب سازي برنامه پشتيباني مي‌کنند.
مقاله آموزشي اين شماره، پالت Effect در Edius مي‌باشد. از آنجا که افکت‌ها در تدوين ديجيتال اهميت ويژه‌اي دارند روش‌هاي متعدد استفاده از آنها را همراه با انجام چند تمرين شرح خواهيم داد. همچنين در انتهاي مبحث افکت‌ها، برخي از پلاگين‌هاي معروف برنامه Edius را معرفي خواهيم نمود.

پالتEffect 
تمام افکت‌هاي ويديويي و صوتي برنامه Edius در پالت Effect قرار دارند. اين پالت از هفت پوشه تشکيل شده است.
پوشه System Presets که اولين پوشه پالت افکت مي‌باشد شامل جلوه‌هاي ويديويي و صوتي آماده شده برنامه Edius مي‌باشد اين فيلترها که با حروف S در گوشه سمت راست هر آيکون مشخص مي‌شوند معمولا جز جلوه‌هاي پر کاربرد محسوب مي‌شوند مانند Sepia که جلوه رنگي فيلم ‌Sin City را در تصوير ايجاد مي‌نمايد( شکل 1 ). امکان حذف فيلترهاي اين پوشه وجود ندارد ولي مي‌توان تنظيمات آن را تغيير داد.

شکل 1

پوشه بعدي Video Filter و Audio Filter است که شامل افکت‌هاي ويديويي و صوتي هستند. اين فيلترها قابل تنظيم و ذخيره‌سازي در اشکال مختلف‌اند. حتي مي‌توان چند فيلتر مختلف را با يکديگر ترکيب نمود و افکت نهايي را به نام يک فيلتر جديد ذخيره نمود.
نحوه استفاده از فيلتر
هر کليپي که به تراک VA در پنجره Timeline افزوده مي‌شود شامل سه بخش Audio ،Video وMix مي‌باشد( شکل 2). بخش تصوير با رنگ زرد، بخش صدا با رنگ سبز و بخش ميکس و شفافيت با رنگ خاکستري در کليپ مشخص مي‌شود.

شکل 2

وقتي يک فيلتر تصويري يا صوتي يا کليد شفافيت به کليپ افزوده مي‌شود، نرم‌افزار به طور خودکار بخش مناسب آن فيلتر را انتخاب مي‌کند و فيلتر را به آن بخش اعمال مي‌کند. بخش انتخاب شده معمولا با يک نوار آبي رنگ در بالاي کليپ مشخص مي‌شود. بطور مثال فيلتر Blur که براي ايجاد تيرگي در تصوير مي‌باشد به بخش Video اعمال مي‌شود و نواري آبي رنگ را در بخش زرد رنگ کليپ (Video) در پنجره Timeline ايجاد مي‌کند. يا فيلتر Delay که براي انعکاس و تکرار صدا مي‌باشد به بخش Audio که با رنگ سبز در کليپ متمايز شده است اعمال مي‌شود. 
وقتي يک فيلتر به کليپ اضافه مي‌شود بطور خودکار دسترسي به تنظيمات پارامترهاي آن به پالت Information منتقل مي‌شود. پالت Information از دو بخش تشکيل شده است.
بخش بالايي که نشان دهنده اطلاعاتي در ارتباط با کليپ مي‌باشد و بخش پاييني که افکت‌هاي اعمال شده به کليپ‌ها را با نام اصلي نشان مي‌دهد و دسترسي به پنجره تنظيمات آنها را ميسر مي‌سازد.
براي تغيير پارامترهاي يک افکت بايد دو بار بر روي نام آن در پالت Information کليک کنيد( شکل 3 ) يا از آيکون Settings در پالت Information استفاده کنيد.

شکل 3

برخي از فيلترها داراي تنظيمات اوليه هستند و به محض اعمال به کليپ، اثرات خود را نشان مي‌دهند(مانند فيلتر Emboss ). برخي ديگر نيز فاقد تنظيمات اوليه هستند و براي ايجاد تغييرات حتما بايد پارامترهاي آن را تنظيم کرد. اشکالي که در Edius وجود دارد اين است که براي مشاهده يک فيلتر در پالت Information حتما fdhn بر روي بخش مرتبط با آن فيلتر در کليپ در پنجره Timeline کليک کنيد يعني براي مشاهده فيلترهاي تصويري در پالت Information حتما بايد بخش زرد رنگ Video را در کليپ با يک بار کليک انتخاب کنيد يا براي مشاهده فيلترهاي صدا، بايد بخش Audio را در کليپ انتخاب کنيد. متاسفانه اين ايراد ساده در تمام نسخه‌هاي Edius تکرار شده است در حاليکه در پريمير اين مساله به خوبي حل شده است و مي‌توانيد با يکبار کليک بر روي کليپ، کليه افکت‌هاي اعمال شده به آن اعم از صوتي يا تصويري را مشاهده کنيد.
فيلترها را به دو روش مي‌توانيد به يک کليپ اعمال کنيد:
روش اول که متداول‌ترين و ساده‌ترين روش است و در تمام نرم‌افزارها، استفاده مي‌شود روش Drag & Drop است. فيلتر را در پالت Effect انتخاب و بر روي کليپ رها کنيد و نگران بخش مرتبط با آن در کليپ نباشيد، Edius به طور خودکار اين عمل را براي شما انجام مي‌دهد و فيلتر را در بخش مناسب قرار مي‌دهد. روش دوم انتخاب کليپ در پنجره Timeline و کليک راست بر روي فيلتر مورد نظر در پالت Effect ( شکل 4) و در نهايت اجراي دستور Add to Timeline است.

شکل 4

يکي از فيلترهاي ويديويي قدرتمند Edius فيلتر Region مي‌باشد که باعث ايجاد يک منطقه انتخاب شده در تصاوير ويديويي مي‌گردد. در پنجره اين فيلتر قدرتمند شما مي‌توانيد از فيلترهاي ديگر Edius براي ايجاد جلوه‌هاي ويژه در داخل منطقه انتخاب شده يا خارج از آن استفاده کنيد عملکرد اين فيلتر تا حدوديمانند ابزار Selection فتوشاپ مي‌باشد که مي‌تواند بخش‌هايي از تصوير را انتخاب کند متاسفانه اين فيلتر امکان Selection آزاد در اشکال مختلف غير هندسي را ندارد و فقط مي‌تواند کادر انتخابي در اشکال منظم هندسي مانند مستطيل و بيضي داشته باشد.
ديگر فيلتر قدرتمند Edius فيلتر Blend است. اين فيلتر قادر به ترکيب تمام فيلترهاي Edius در يکديگر در مقادير متفاوت مي‌باشد با استفاده از اين فيلتر مي‌توان مقدار درهم‌آميزي و شفافيت يک افکت را در افکت‌هاي ديگر مشخص نمود. فيلترهاي تصحيح رنگ و روشنايي Edius نيز بسيار خوب عمل مي‌کنند و محدوده رنگي را به خوبي مي‌شناسند و ترکيبي نسبتا طبيعي در تصوير ايجاد مي‌کنند.
اکنون پيش از معرفي ترانزيشن‌هاي Edius ، دو تمرين ساده با استفاده از فيلترهاي ويديويي انجام مي‌دهيم.
در تمرين اول از فيلتر Region و در تمرين دوم از فيلتر Chrominance استفاده خواهيم کرد.
پوشاندن چهره
با استفاده از فيلتر Region اجراي اين تکنيک در Edius بسيار ساده است.
ابتدا تصوير را در تراک ويديويي قرار دهيد سپس فيلتر Region را از پوشه
Video Filters انتخاب و بر روي کليپ ويديويي اعمال کنيد. به پالت Information برويد و پنجره تنظيمات فيلتر را باز کنيد. در پنجره پيش‌نمايش فيلتر، کادر نقطه چيني را مشاهده خواهيد کرد( شکل 5) . اين کادر منطقه انتخاب شده (Selected Area) را مشخص مي‌کند. شما مي‌توانيد ابعاد کادر نقطه چين را بصورت درج اعداد در قسمت‌هاي Width و Height تغيير دهيد.البته از ماوس هم مي‌توانيد استفاده کنيد براي اين کار نشانگر ماوس را در لبه‌هاي کادر قرار دهيد و به طرفين بکشيد.

شکل 5

فايل ويديويي Faces ( که دي دي‌وي‌دي اين شماره قرار دارد) تصويري از چند مرد است که پشت ميزي نشسته‌اند. سوژه مورد نظر، فرد سوم است که در حال صحبت کردن مي‌باشد. براي پوشاندن چهره فرد مورد نظر، ابتدا بايد ابعاد کادر نقطه چين را با چهره سوژه تنظيم نماييد. ماوس را در وسط کادر قرار دهيد تا تبديل به آيکون حرکت (Move) شود. سپس کليد چپ ماوس را نگهداشته و کادر نقطه چين را در جاي مناسب، بر روي چهره سوژه قرار دهيد. ابعاد کادر را با استفاده از پارامترهاي
Width و Height يا هندل‌هاي اطراف کادر تنظيم کنيد. سپس به منوي فيلتر برويد و از ليست کشويي، فيلتر Mosaic را انتخاب کنيد. در پنجره مانيتور Timeline تغييرات ايجاد شده را مي‌توانيد مشاهده کنيد.
اگر تنظيمات اوليه فيلتر Mosaic مناسب پروژه شما نبود مي‌توانيد بر روي دکمه Setup کليک کنيد و تنظيمات آن را تغيير دهيد.
فيلتر Region از سه بخش تشکيل شده است: بخش Inside مربوط به تنظيمات پارامترهاي داخل کادر نقطه‌چين، بخش Outside براي ايجاد جلوه‌هاي تصويري در خارج از کادر نقطه چين و بخش Moving Path نيز براي ايجاد حرکت در کادر نقطه‌چين است. گزينه Ellipse در سمت راست پنجره فيلتر باعث تغيير شکل کادر انتخاب به بيضي مي‌شود. گزينه Soft Edge نيز باعث ايجاد نرمي‌ و همواري در لبه‌هاي کادر نقطه‌چين مي‌گردد. 
در اين مرحله اگر از ويديو Faces پيش نمايش بگيريد مشاهده خواهيد کرد که کادر انتخاب پس از اندک زماني از روي چهره سوژه خارج مي‌شود علت اين جابجايي، حرکت دوربين و سوژه است. براي تثبيت کردن کادر انتخاب با چهره سوژه، بايد حرکت دوربين را با استفاده از کليد فريم با کادر انتخاب منطبق کنيد. دقت داشته باشيد هر چقدر که حرکت سوژه در تصوير بيشتر باشد براي تثبيت کادر انتخاب از کليد فريم بيشتري بايد استفاده شود نحوه ايجاد کليد فريم در بخش Moving Path به روش زير است:
1ـ ابتدا خط ويرايش (شکل 6) را در ابتداي کليپ قرار دهيد.
شکل 6
2 ـ در پنجره Region گزينه Moving Path را فعال کنيد و در حاليکه کادر انتخاب بر روي چهره سوژه تنظيم است با استفاده از کليد ADD يک کليد فريم براي نقطه ورودي کليپ تعيين کنيد (شکل7).

شکل 7

3 ـ خط ويرايش را در پنجره Timeline تغيير دهيد تا به نقطه‌اي برسيد که کادر نقطه‌چين از روي سوژه خارج مي‌شود در اين مرحله کادر انتخاب را مجددا بر روي سوژه تنظيم کنيد و با فشردن کليد Add يک کليد فريم ديگر ايجاد کنيد.
4 ـ مجددا خط ويرايش را در Timeline حرکت دهيد تا به نقطه تغيير بعدي برسيد اين روند را مي‌بايست تا انتهاي کليپ انجام دهيد.
اين نکته را همواره بياد داشته باشيد که شروع تغييرات بين دو کليد فريم، هميشه از کليد فريم اول آغاز مي‌شود تا به کليد فريم دوم برسد به همين دليل گاهي مواقع در طول مسير بين دو کليد فريم، سوژه شما ممکن است از کادر انتخاب خارج شود بنابراين در چنين مواقعي لازم است براي کنترل تغييرات مسير از کليد فريم‌هاي بيشتري استفاده شود و به گونه‌اي تنظيم شوند که شروع تغييرات با حرکت دوربين هماهنگ باشد. مثلا فرض کنيد در يک ويديوي سه ثانيه، حرکت دوربين از ثانيه دو آغاز مي‌شود و تا ثانيه سه ادامه دارد و دوربين بين زمان صفر تا دو، کاملا ساکن است اگر در اين حالت شما دو کليد فريم در ابتداي و انتهاي کليپ 
( فريم 1 و فريم 2:24 ) قرار دهيد حرکت کادر نقطه‌چين از فريم يک آغاز مي‌شود در حاليکه در ويديوي اصلي تا شروع ثانيه دو، حرکتي در تصوير وجود ندارد در اين حالت براي تثبيت حرکت کادر انتخاب با دوربين، بايد از سه کليد فريم استفاده نمود، کليد فريم اول در نقطه شروع، کليد فريم دوم در زمان دو ثانيه که آغاز شروع حرکت است و کليد فريم سوم بايد در انتهاي کليپ ايجاد شود. تنظيمات کليد فريم‌هاي اول و دوم بايد يکسان باشد تا تغييري در بين اين کليد فريم‌ها مشاهده نشود در اين حالت حرکت کادر انتخاب از کليد فريم دوم آغاز مي‌شود که همزمان با شروع حرکت دوربين نيز مي‌باشد.
نکته: پروژه و فايل‌هاي استفاده شده در اين مقاله در دي‌وي‌دي ماهنامه قرار دارد. نسخه Edius مورد استفاده براي اين پروژه، نسخه 4.6 مي‌باشد.

جدا کردن رنگ در تصاوير
در اين تمرين ما روش جدا سازي يک رنگ يا طيفي از يک رنگ را در تصاوير ثابت يا متحرک آموزش مي‌دهيم از آنجا که رديابي و تشخيص يک رنگ در تصاوير متحرک فرآيند پيچيده‌اي دارد و به عواملي مانند نور، حرکت جسم، مقدار سايه‌ها و غيره ... بستگي دارد لذا لازم است براي کسب نتيجه بهتر موارد زير را در نظر بگيريد.
1 ـ از تصاوير کيفيت بالا مانند DV يا HDV استفاده کنيد تصاوير DVD5 خيلي مناسب نمي‌باشند به دليل اينکه معمولا مقدار Video Bitrate اين گونه تصاوير زير 6000 مي‌باشند.
2 ـرنگ کليدي يا Key Color را بر روي رنگ‌هاي يکدست و خالص قرار دهيد مثلا رنگ قرمز (R=255, G=0, B=0) يا آبي (R=0, G=0, B=255) و از رنگ‌هاي ترکيبي مانند زرد (R=255, G=255, B=0) کمتر استفاده کنيد.
3 ـ سوژه‌اي را در تصوير انتخاب کنيد که داراي حرکت يکنواخت و نرم باشد. حرکات تند و سريع مانع از رديابي دقيق رنگ‌ها مي‌شوند.
فيلتري را که ما مي‌خواهيم براي اين تمرين استفاده کنيم فيلتر Chrominance است. اين فيلتر براي جداسازي و تفکيک يک رنگ در تصاوير از رنگ‌هاي ديگر بکار مي‌رود. عملکرد اين فيلتر تا حدودي شبيه فيلتر Region است. رنگ تفکيک شده مانند يک منطقه انتخاب شده مي‌ماند که مي‌توان داخل يا خارج آن را با ديگر فيلترهاي Edius پوشش داد.
فيلتر Chrominance را از پوشه Video Filter در پالت Effect انتخاب کنيد و به فايل ويديويي Football اعمال کنيد. در اين تمرين مي‌خواهيم رنگ پيراهن داور را نگه داشته و باقي تصوير را سياه و سفيد کنيم (شکل 8 ).

شکل 8

به پالت Information برويد و پنجره تنظيمات فيلتر را باز کنيد. در سمت چپ پنجره فيلتر چهار روش انتخاب رنگ وجود دارد. روش اول Color Picker است که براي انتخاب يک رنگ مشخص در تصوير به کار مي‌رود. بقيه روش‌ها که به ترتيب Ellipse، Fan، Rectangleناميده مي‌شوند( شکل 9 ) براي انتخاب و تفکيک کردن طيفي از رنگ‌ها استفاده مي‌شوند.

شکل 9

براي انتخاب و جداسازي رنگ پيراهن داور، ابزار Color Picker را انتخاب کنيد و بر روي قسمتي از پيراهن که رنگ آن مشخص تر است کليک کنيد تا نمونه رنگ آن برداشته شود رنگي که به اين صورت در پنجره فيلتر مشخص مي‌شود رنگ کليدي يا Key Color ناميده مي‌شود و با رنگ سفيد در برنامه مشخص مي‌گردد. براي مشاهده Key Color گزينه Show Key را فعال کنيد. قسمت‌هاي مشکي، بيانگر بخش‌هاي انتخاب نشده تصوير مي‌باشند که به نام Outside در پنجره فيلتر مشخص مي‌شوند. خطوط خاکستري نيز منطقه مشترک بين دو ناحيه سفيد و سياه را مشخص مي‌کند که به نام Edge در پنجره فيلتر مشخص شده است( شکل 10 ). هر چه تضاد بين منطقه سياه و سفيد بيشتر باشد و خطوط خاکستري کمتري در تصوير باشد تفکيک و جداسازي رنگ به نحوه مطلوب تري انجام مي‌شود.

شکل 10

اگر منطقه سفيد از محدوده سوژه خارج شده باشد و در قسمت‌هاي ديگر تصوير نيز مشاهده شود بيانگر عدم انتخاب دقيق رنگ مي‌باشد شايد لازم باشد که مرحله انتخاب رنگ دوباره تکرار شود تا نتيجه بهتري حاصل شود در صورتي که به نتيجه دلخواه نرسيديد بايد از ديگر ابزارهاي انتخاب رنگ استفاده کنيد.
بخش Color/Luminance براي تنظيمات دقيق‌تر Key Color مي‌باشد پارامتر Base باعث افزايش يا کاهش دامنه رنگ انتخاب شده مي‌شود و پارامتر Range نيز محدوده ناحيه Key Color را مشخص مي‌کند. بايد پارمترها را به دقت تغيير دهيد تا به بهترين نتيجه ممکن برسيد. تنظيماتي را که ما براي اين تمرين در بخش Color/Luminance وارد کرديم در شکل 11 نشان داده شده است.

شکل 11

اکنون به بخش Effect برويد و در کادر Outside فيلتر Monotone را انتخاب کنيد پارامتر Show Key را غيرفعال کنيد تا اثر افکت را در تصوير مشاهده کنيد(شکل 12).

شکل 12

مهمترين فاکتور فيلتر chrominance انتخاب درست رنگ است. هر چقدر که انتخاب رنگ دقيق‌تر باشد مراحل جداسازي بهتر انجام مي‌شود بنابراين شايد لازم باشد Color Picker را در نقاط مختلف رنگ امتحان کنيد تا به بهترين رنگ براي نمونه‌برداري برسيد. در صورتي که بخواهيد بيش از يک رنگ را در تصوير نگه داريد بايد از ديگر ابزارهاي انتخاب مانند Ellipse Selection استفاده کنيد. اين ابزارها محدوده‌اي از رنگ‌ها را به عنوان Key Color انتخاب مي‌کنند و عملکرد بهتري بر روي رنگ‌هاي ترکيبي دارند.
در قسمت دوم تمرين ما براي نگه داشتن رنگ لباس بازيکنان و سياه و سفيد کردن رنگ چمن از ابزار Fan Selection استفاده کرديم( شکل 13 ). از آنجا که دو نوع رنگ سبز در زمين چمن مشاهده مي‌شود محدوده ابزار Fan Selection را در نواحي سبز کم رنگ و پر رنگ قرار داديم.

شکل 13

مشکلي که وجود دارد رنگ سبز موجود در شماره و پيراهن بازيکنان است که همراه با رنگ سبز چمن از تصوير جدا مي‌شود. براي اينکه رنگ سبز شماره و پيراهن، تغيير نکند بايد محدوده آن را از بخش تاثيرات فيلتر خارج کنيد بهترين روش براي اجراي اين تمرين Rotoscope کردن بازيکنان در برنامه‌هاي Compositing است. از آنجا که برنامه‌هاي تدوين قادر به Rotoscope کردن تصاوير نيستند نمونه بسيار ساده آن را با فيلتر Region بر روي شماره پيراهن انجام مي‌دهيم.
فيلتر Region را به فايل Football اضافه کنيد و کادر نقطه‌چين را در اطراف شماره پيراهن تنظيم کنيد( شکل 14) . بر اساس حرکت بدن بازيکن، کليد فريم تعريف کنيد تا در تمام زمان کليپ، کادر نقطه چين را بر روي پيراهن داشته باشيد.

شکل 14

در پنجره فيلتر Region به بخش Outside برويد و فيلتر Chrominance را به منطقه بيروني کادر نقطه‌چين اعمال کنيد. اکنون مي‌توانيد تنظيمات Chrominance را بدون نگراني از تاثير آن بر روي رنگ شماره انجام دهيد. پس از تنظيم دقيق Key Color به بخش Inside فيلتر Chrominance برويد و فيلتر Monotone را انتخاب کنيد ( شکل 15 ).

شکل 15

نکته: در پروژه ارسال شده، دوبار از فيلتر Region استفاده کرديم. يکبار براي شماره 20 و بار دوم براي شماره پيراهن 9 .

سخن پاياني
شناخت فيلترها و تسلط بر پارامترهاي آنها بطور يقين، فرآيندي زمان‌بر است که فقط در سايه تکرار و تجربه حاصل مي‌شود. استفاده از فيلترهاي متعدد در اجراي يک پروژه مي‌تواند به نحو موثري کيفيت ويديوي نهايي را افزايش دهد.